Ομιλία του προέδρου της Imerys Greece κ. Αθανάσιου Κεφάλα στο 12th annual Capital Link Sustainability Forum «Μπορεί η βιωσιμοτητα να υπερισχύσει της γεωπολιτικής;» – Ενότητα «Επιχειρηματικότητα, Ανάπτυξη & Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα»:

Οι ορυκτοί πόροι της Γης -από τα μέταλλα μέχρι τα βιομηχανικά ορυκτά- είναι ζωτικής σημασίας για τις κοινωνίες, τις οικονομίες μας και την καθημερινή ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο, εδώ και χιλιετηρίδες. Η εξόρυξη υποστηρίζει τα ενεργειακά μας συστήματα, την παραγωγή τροφίμων, τις κατασκευές, τις μεταφορές και τις πάσης φύσεως υποδομές μας.

Η εγχώρια εξορυκτική βιομηχανία, όπως ορίστηκε από το ΙΟΒΕ το 2015, αποτελεί περίπου το 3% του ΑΕΠ, υποστηρίζει λίγο λιγότερες από 100.000 ποιοτικές θέσεις εργασίας -κυρίως στην περιφέρεια- και επενδύει τις τελευταίες δεκαετίες περίπου 300-350 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Αποτελεί παράδειγμα εξωστρεφούς κλάδου, αφού το 50% των πωλήσεων του προέρχεται από τη διεθνή αγορά, στην οποία απευθύνεται το 75% των εμπορεύσιμων προϊόντων του.

Η IMERYS, παγκόσμιος ηγέτης στις εξειδικευμένες λύσεις που βασίζονται σε ορυκτά, φιλοδοξεί η Βιώσιμη Ανάπτυξη να βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής της και να κινητοποιεί όλες τις βαθμίδες του προσωπικού για την επίτευξη των σχετικών στόχων. Αυτό υπερβαίνει την απλή διατήρηση της φήμης της εταιρείας και τις άδειες λειτουργίας της – είναι θεμελιώδες για τη μακροπρόθεσμη στρατηγική και τη βιωσιμότητά της και θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης της από τον ανταγωνισμό.

Η πρωτοβουλία SustainAgility συμπυκνώνει τους στόχους και τις δεσμεύσεις για την βιώσιμη ανάπτυξη με κύριους πυλώνες:

• Την Ενδυνάμωση των Εργαζομένων, με εστίαση στη διασφάλιση της Ασφάλειας και της Υγείας των εργαζομένων και τη φροντίδα για το Ανθρώπινο Κεφάλαιο με την καλλιέργεια περιβάλλοντος συμπερίληψης και ανάδειξης των ταλέντων του προσωπικού. Χαρακτηριστικοί στόχοι η επίτευξη εργασιών με Μηδέν Ατυχήματα και η ανάδειξη γυναικών στο 30% των θέσεων της Ανώτερης Διοίκησης.
• Τη Φροντίδα για τον Πλανήτη, με κύριες δράσεις που αφορούν στην Κλιματική Αλλαγή και στην Περιβαλλοντική Μέριμνα. Χαρακτηριστικοί στόχοι η μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου κατά 40% μέχρι το 2030, η προστασία του περιβάλλοντος, η διαφύλαξη της βιοποικιλότητας και η φειδωλή χρήση των φυσικών πόρων.
• Την Οικοδόμηση του Μέλλοντος, με κύριους άξονες την Υπεύθυνη Επιχειρηματική Συμπεριφορά και τη Μέριμνα για τα Προϊόντα. Κύρια χαρακτηριστικά η υπεύθυνη λειτουργία μας, οι υπεύθυνες προμήθειες, η συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες λειτουργούμε και η διάθεση βιώσιμων προϊόντων.

Ενδεικτικά παραδείγματα υλοποίησης αυτών των στόχων στη Μήλο είναι:

• η αποκατάσταση πάνω από το 50% της έκτασης που χρησιμοποιήθηκε για εξόρυξη στα τελευταία 40 χρόνια, με τη χρήση αποκλειστικά τοπικών ειδών που παράγονται στο ιδιόκτητο φυτώριο της εταιρείας
• η αναγέννηση των αμπελιών στη Μήλο στο χώρο ενός παλιού ορυχείου,
• η συνεργασία για την ανάπτυξη του νησιού με οδηγό το κοινό όραμα της «Ισόρροπης Ανάπτυξης»,
• η συμβολή στον εμπλουτισμό και τη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με την ίδρυση και λειτουργία του Μεταλλευτικού Μουσείου Μήλου και των Γεω-περιπάτων Miloterranean

και πολλές άλλες δράσεις που υποστηρίζουν ένα καλύτερο μέλλον για το νησί.

Κοιτάζοντας στο μέλλον βλέπουμε ότι η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και ευημερία θα εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις νέες μορφές παραγωγής καθαρής ενέργειας και τις τεχνολογίες που την υποστηρίζουν. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία αυτές βασίζονται στην εξόρυξη, αφού τα μέταλλα  και τα βιομηχανικά ορυκτά αποτελούν βασικό κομμάτι αυτών των λύσεων.

Επιπλέον, τα συστήματα παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας χαμηλών εκπομπών είναι πολλαπλάσιας ζήτησης ορυκτών από τα αντίστοιχα που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι συσκευές που καταναλώνουν “πράσινη” ενέργεια, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε 500% αύξηση στην εξόρυξη ορυκτών όπως ο γραφίτης, το λίθιο και το κοβάλτιο για να καλύψουν τη ζήτηση από τις νέες τεχνολογίες. Τα ηλεκτρικά οχήματα απαιτούν εξαπλάσιες ποσότητες ορυκτών σε σχέση με τα συμβατικά αυτοκίνητα, καθώς και αυξημένες ποσότητες ολοκληρωμένων κυκλωμάτων. Μέταλλα και ορυκτά, όπως το πυρίτιο που χρησιμοποιείται στα φωτοβολταϊκά στοιχεία, είναι θεμελιώδη για την κατασκευή ηλιακών συλλεκτών και ανεμογεννητριών.

Εν ολίγοις, ο κόσμος δεν μπορεί να απελευθερωθεί από τις εκπομπές άνθρακα χωρίς εντατική εξόρυξη τουλάχιστον μερικών επιλεγμένων ορυκτών πόρων.

Η Ελλάδα έχει μία μεγάλη ποικιλία ορυκτών πρώτων υλών και για πολλές από αυτές διαθέτει κοιτάσματα παγκόσμιας εμβέλειας και υψηλές θέσεις στην παγκόσμια παραγωγή. Απαιτείται όμως επείγουσα στροφή και υποστήριξη στην αναζήτηση νέων αποθεμάτων σε γνωστά ορυκτά (π.χ. βωξίτης, λατερίτες κ.λπ.), κοιτασμάτων ορυκτών που ανήκουν στα επερχόμενης υψηλής ζήτησης (π.χ. νικέλιο, κοβάλτιο κ.λπ.) καθώς και αυτών του καταλόγου των κρίσιμων πρώτων υλών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι οδηγοί της επιτυχημένης επίδοσης της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας αφορούν τους φυσικούς μας πόρους, τις εταιρείες, το ανθρώπινο δυναμικό και επιγραμματικά είναι:

• η ποικιλία υψηλής ποιότητας κοιτασμάτων, η βαθιά γνώση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των ορυκτών μας πόρων
• η σταδιακή μετατροπή των ελληνικών εταιρειών σε «παρόχους λύσεων» αντί να είναι «παραγωγοί ορυκτών και μεταλλευμάτων»
• το έμπειρο, καταρτισμένο και με υψηλές δεξιότητες προσωπικό
• η καινοτομία στην εξόρυξη, κατεργασία των ορυκτών αλλά η προσαρμογή των προσφερόμενων λύσεων στις ανάγκες του πελάτη
• η υιοθέτηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλο το φάσμα της παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων
• οι αποτελεσματικές μεταφορές λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας
• η έγκαιρη διεθνοποίηση της εγχώριας εξορυκτικής βιομηχανίας

Από τα προηγούμενα γίνεται φανερή η συμβατότητα του εξορυκτικού κάδου με τις απαιτήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης. Χρειάζεται όμως και το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο που θα αρμόζει στο διττό ρόλο του ως «παίκτη» και «διευκολυντή» της βιώσιμης ανάπτυξης.

Υπάρχει πληθώρα προτύπων και κανονισμών που αφορούν τις εταιρείες εξόρυξης, ιδιαίτερα στην Ευρώπη στο πλαίσιο των πολιτικών της Πράσινης Συμφωνίας, όμως δεν υπάρχει ακόμη ισχυρή παγκόσμια συναίνεση σχετικά με το πού πρέπει να τεθεί ο πήχης ή ακόμη ποιος πρέπει να αποφασίσει για το που θα τεθεί ο πήχης.

Μια εξορυκτική εταιρεία πλήρως δεσμευμένη σε υπεύθυνα πρότυπα εξόρυξης έχει σημαντικό κόστος, κυρίως την κεφαλαιουχική δαπάνη που απαιτείται για την ανάπτυξη νέων τεχνικών λύσεων καθώς και τους πρόσθετους ανθρώπινους πόρους που απαιτούνται για τη μέτρηση και πολύ περισσότερο για την τήρησή τους. Αυτά τα πρόσθετα κόστη πρέπει να αναγνωρίζονται σε όλη την αλυσίδα αξίας, άλλως θέτουν σε μειονεκτική θέση όσες εταιρείες εξόρυξης αναλαμβάνουν σοβαρά τις ευθύνες τους και εφαρμόζουν τα κατάλληλα μέτρα.

Ειδικότερα στη χώρα μας ο εξορυκτικός κλάδος συνεχίζει να είναι «ο πρωταθλητής των καθυστερήσεων» στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, η επείγουσα στροφή στην αναζήτηση νέων κοιτασμάτων δεν υποστηρίζεται από μία επικαιροποιημένη και ισχυρή νομικά Εθνική Πολιτική Ορυκτών Πρώτων Υλών καθώς και από ορθολογικό Ειδικό Χωροταξικό για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες το οποίο δεν βρίσκει το δρόμο του για σχεδόν δέκα χρόνια. Επιπλέον το Ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων έχει μεταφερθεί στη νομοθεσία μας με ασάφειες που δεν υποστηρίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και τις κατευθύνσεις της κυκλικής οικονομίας

Οι εθνικοί και Ευρωπαϊκοί νομοθέτες μαζί με τον εξορυκτικό κλάδο, πρέπει να συνεργαστούν για τη θέσπιση παγκόσμια αναγνωρισμένων και αποδεκτών προτύπων για την υπεύθυνη εξόρυξη. Έτσι θα διασφαλίσουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού και στη χώρα μας θα αρθούν τα εμπόδια που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη ενός δυναμικού κλάδου.

Το κείμενο  δόθηκε για το Newsletter του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων