Με αφορμή τις ευθύνες για τη δόμηση του Σαρακήνικου Μήλου, η Περιφερειακή Αρχή (ΠΑ) του Νοτίου Αιγαίου στο τελευταίο Περιφερειακό Συμβούλιο (ΠΣ) αρνήθηκε την σχέση της με αρμοδιότητες στον Χωροταξικό – Πολεοδομικό σχεδιασμό. Είναι γνωστό όμως ότι η ΠΝΑι γνωμοδοτεί κανονικά για τα χωροταξικά – πολεοδομικά σχέδια, (Στρατηγικές) Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ, ΜΠΕ), έχει θεσμοθετημένη Επιτροπή Περιβάλλοντος (ΕΠ) και έχει ορίσει εντεταλμένο σύμβουλο Χωροταξίας & Περιβάλλοντος, που είναι συγχρόνως και πρόεδρος της Επιτροπής.

Πέρα από αυτά και εκτός “αρμοδιοτήτων” εισάγει σε συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβουλίου (ΠΣ) και παίρνει αποφάσεις με σκοπό την πίεση προς την Κυβέρνηση για την εκτός σχεδίου δόμηση, τους αιγιαλούς και την δημόσια περιουσία στα Δωδεκάνησα, αφού όπως αναφέρει στο ΠΣ ο Περιφερειάρχης:  «Στην χωροταξία και στην πολεοδόμηση ….ο δικός μας ρόλος, είναι εισηγητικός, όμως έχει … μια βαρύτητα, η οποία είναι σε συνάρτηση και με το κύρος του οργάνου και του οργανισμού που εκπροσωπούμε…»

Άμεση σχέση έχει με το ίδιο το Χωροταξικό της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (ΠΝΑι), την αναθεώρηση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, του οποίου η γνωμοδότηση της ΣΜΠΕ επικαιροποιήθηκε από το ΠΣ πριν λίγους μήνες. Στην συνοδευτική μελέτη για το τοπίο καταγράφεται το Σαρακήνικο στα εξέχοντα ή εμβληματικά τοπία. Το σχέδιο Υπουργικής Απόφασης, που περιλαμβάνει  το Σαρακήνικο στα μέρη που πρέπει να διαφυλαχθούν και να αναδειχθούν οι τοπιακές αξίες, παραμένει προς υπογραφή από το 2021 στα συρτάρια, θεσμοθέτηση που θα θωράκιζε θεσμικά σε μεγάλο βαθμό τα νησιά μας.

Η ολοκλήρωση των μελετών του Χωροταξικού του Νοτίου Αιγαίου, έστω και μη θεσμοθετημένο,  δημιούργησε ένα εργαλείο που πρέπει να είναι σεβαστό πρώτιστα από την ίδια την ΠΝΑι. Παρά την καλά μελετημένη απάντηση που δίνει στη βελτιστοποίηση της σχέσης μεταξύ της ισόρροπης ανταγωνιστικότητας – ανάπτυξης, κοινωνικής – οικονομικής συνοχής, και περιβαλλοντικής προστασίας (βιώσιμης διαχείρισης), η Περ. Αρχή δρα σε αντίθετες κατευθύνσεις, με λογικές που ακυρώνουν εντελώς κάθε χωροταξικό ή πολεοδομικό σχεδιασμό στο Νότιο Αιγαίο.

Οι θέσεις της Περιφερειακής πλειοψηφίας περιλαμβάνουν σκληρές ξεκάθαρες απόψεις για το περιβάλλον, άρνηση των εννοιών: της προσβολής  τοπίου, της κλίμακας του τοπίου, του υπερτουρισμού και της φέρουσας ικανότητας, υπερασπίζονται την εκτός σχεδίου δόμηση, τον επανακαθορισμό των αιγιαλών, την δόμηση στις βραχονησίδες και την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη.

Είναι φανερό ότι η Περ. Αρχή έχει διαμορφώσει ολοκληρωμένη πολιτική χωρο-αταξίας, πολεοδομο-αναρχίας και έχει αναπτύξει συγκροτημένη αντιπεριβαλλοντική κουλτούρα. Πολιτική που ασκείται σε όλες τις σχετικές δράσεις και διαπερνά όλες τις αντίστοιχές αποφάσεις της κυρίως της ΕΠ. Κυρίαρχη ιδεολογία η ατέρμονη τουριστική ανάπτυξη (μεγέθυνση), που δικαιολογεί όλες τις «παράπλευρες» συνέπειες της στο περιβάλλον, στην πολιτιστική κληρονομιά, στην κοινωνία. Πολιτική σε συγχρονισμό με το ισχύον μοντέλο του τουρισμού, το real estate και κατά συνέπια συνδεμένη με την υπερ-δόμηση και τις υπερ-υποδομές.

Γύρω από την περιφερειακή αρχή έχει δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα παραγόντων, αιρετών, επιχειρηματιών, επενδυτών, ΜΜΕ, τουριστικών συντεχνιών, εισηγητών, που ομονοούν και συντάσσονται στην τουριστική – περιβαλλοντική πολιτική της. Η πολιτική της δεν εφαρμόζεται μόνο εσωτερικά – διοικητικά στην ΠΝΑι αλλά διαχέεται σε ένα ευρύτερο δημόσιο χώρο που σχετίζεται ή έχει κάποιο βαθμό εξάρτησης μαζί της, επηρεάζοντας αποφάσεις.

Η πολιτική αυτή με την υπερβολή απέναντι στη κλίμακα των νησιών, την αλαζονεία απέναντι στη φύση, την ασέβεια απέναντι στην μακρόχρονη ιστορία, οδηγεί με την συσσώρευση και την διάχυση των επεμβάσεων, σε περιβαλλοντικά εγκλήματα σε όλα τα νησιά, που αλλάζουν συνολικά την ταυτότητα των Κυκλάδων,   και αναγκάζουν ακόμα και το συνένοχο ΥΠΕΝ να αντιδράσει, όχι όμως την ΠΝΑι.

Η παράταξη «Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο» αντιστάθηκε από τη αρχή της θητείας της σε αυτή την πολιτική. Στο τελευταίο ΠΣ συγκρούστηκε για το θέμα της οικοδόμησης του ξενοδοχείου στο Σαρακήνικο της Μήλου, μια κραυγαλέα περίπτωση που το ΥΠΕΝ αναγκάστηκε να σταματήσει.

Είναι μείζον ζήτημα για την παράταξη ότι ένα στέλεχος της περιφέρειας με τρεις θεσμικές θέσεις για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη, ανεξάρτητα αν ενεργούσε δημοσιοϋπαλληλικά (υπηρεσιακά) ως ΥΔΟΜ του Δήμου Μήλου ή πολιτικά, δεν έδειξε την παραμικρή ελάχιστη ευαισθησία για το μοναδικό τοπίο του νησιού που είναι Έπαρχος, την παραμικρή αμφιβολία αν πρέπει να λατομευθούν, να τεμαχιστούν τα σμιλευμένα από τη φύση βράχια, να αλλοιωθεί ένα χαρακτηριστικό πολιτιστικό γεωτοπίο του νησιού, προς όφελος της ανάπτυξης όπως την εννοεί η περιφερειαρχική ιδεολογία.

Μείζον θέμα, ότι εφάρμοσε επιλεκτικά τους νόμους ώστε να εκδοθεί η άδεια δόμησης και δεν αξιοποίησε την πλούσια και ισχυρή νομολογία ώστε να μην εκδοθεί. Βέβαια η αντιπεριβαλλοντική κουλτούρα της ΠΝΑι και οι ήδη εκφρασμένες θέσεις της άρνησης της προσβολής του τοπίου δεν επέτρεπαν άλλη επιλογή.

Δυστυχώς το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στο Σαρακήνικο, που χαρακτηρίζεται από την εφημερίδα Καθημερινή ως η κορυφή του παγόβουνου, ούτε στις 48 άδειες ξενοδοχείων στη Μήλο. Το πρόβλημα είναι γενικευμένο και αφορά όλα τα νησιά, που δομούνται πυρετωδώς με έκδοση χιλιάδων νομιμοφανών αδειών, με υπόσκαφα, πισίνες, κήπους, επεμβάσεις σε ακτές, αναλώνοντας γεωργική γη, τοπία, παράλιες, οικοσυστήματα, υδάτινους πόρους, πολιτιστικές ταυτότητες. Με την κάλυψη των καθυστερήσεων εκπόνησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Και ακόμα χειρότερα με την επέλαση των στρατηγικών επενδύσεων ΕΣΧΑΣΕ, που εγκρίνονται κεντρικά από το ΥΠΕΝ.

Η απάντηση στη στρατηγική κατάληψη των Κυκλάδων, τη λαφυραγωγία των πειρατών, πρέπει να δοθεί από τη συστράτευση των τοπικών ή πανκυκλαδικών κινημάτων, συλλογικοτήτων, αυτοδιοικητικών παρατάξεων, κόμματων, που αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος, των παραλιών, των ευαίσθητων οικοτόπων, των δημοσίων πόρων, φυσικών, ανθρωπογενών και αύλων, των πολιτιστικών τοπίων και γεωτόπων, της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας, της ιστορικής ταυτότητας των Κυκλάδων, της ζωής και της εργασίας των νησιωτών.

Άρθρο του Μιχάλη Φραγκίσκου

Περιφερειακού Συμβούλου, Γραμματέα Περιφερειακού Συμβουλίου ΠΝΑι